ဆိုဗီယက်ပြည်ထောင်စု ရဲ့ အနာဂတ်ကို ဟောကိန်းထုတ်ခဲ့သူ ပီတာခရော့ပေါ့ကင်
လူ့အဖွဲ့အစည်းကို ဘယ်သူက အုပ်ချုပ်သင့်သလဲ

မြန်မာပြည်မှာ နိုင်ငံရေးဝေါဟာရတွေ နဲ့ ပတ်သက်ပြီး ခေတ်အဆက်ဆက် အစိုးရတွေက ထင်သလိုဘာသာပြန်ပြီး ကိုယ်လိုရာ သုံးစွဲခဲ့ကြတယ်။ Anarchism ဆိုတဲ့ စကားလုံးကို "မင်းမဲ့စရိုက်" အဖြစ် အထင်သေးနှိမ်ချ ဘာသာပြန်လေ့ရှိတယ်။ မင်းမဲ့တယ် ဆိုတဲ့ အဓိပ္ပါယ်က တပိုင်းအားဖြင့်မှန်ပါတယ်။ ဒါပေမယ့် ဝေါဟာရ ရဲ့ အနှစ်သာရ က အဲ့ဒီမှာတင်ရပ်နေတာ မဟုတ်ပါဘူး။

Anarchism ဆိုတာ လူ့အဖွဲ့အစည်းထဲမှာ လူတွေဟာ မိမိသဘော၊ မိမိအသိစိတ်၊ တာဝန်ယူမှုတွေ နဲ့ စံနစ်ကျတဲ့ အဖွဲ့အစည်းတခု တည်ထောင်ချင်တဲ့ အယူအဆ ဖြစ်တယ်။ အစိုးရဆိုတာ ဖိနှိပ်တဲ့ ယန္ဒရား တခုဖြစ်တယ်။ လူတိုင်းဟာ သာတူညီမျှ တဲ့ အခွင့်အရေးရသင့်တာကြောင့်၊ အစိုးရ ဆိုတာ မလိုအပ်ဘူး လို့ ယုံကြည်ထားသူတွေ။ ကွန်မြူနစ်တွေ ပြောပြောနေတဲ့ ပစ္စည်းမဲ့ အာဏာရှင် စံနစ်ကို လက်မခံကြပါဘူး။ မည်သည့်လူတန်းစားမှ အခွင့်ထူးခံလူတန်းစား မဖြစ်စေရ လို့ ယုံကြည်ထားသူတွေ ဖြစ်တယ်။

အမေရိကန်ပြည်ထောင်စုက တက္ကသိုလ်တွေမှာ နိုင်ငံရေးသိပ္ပံယူမယ် ဆိုရင် Anarchism နဲ့ ပတ်သက်တဲ့ နိုင်ငံရေးအတွေးအခေါ်တွေကို သေသေချာချာသင်လေ့ရှိပါတယ်။ ရာစုနှစ်တိုင်းမှာ ပေါ်ထွန်းလာခဲ့တဲ့ လူမှုဗေဒပညာရှင်တွေအကြောင်းကို သင်တဲ့အခါ၊ ဂျွန်လော့၊ ရူးဆို အပါအဝင် လစ်ဘရယ်ဝါဒီ၊ ဆိုရှယ်လစ်ဝါဒတွေအပြင်၊ ကွန်မြူနစ်ကြေငြာစာတမ်း နဲ့ အောက်တိုဘာတော်လှန်ရေးတွေကိုသင်ပြီးရင်၊ Anarchist Theory တွေကို သင်လေ့ရှိပါတယ်။

ရုရှားအင်ပါယာ ထဲက အိမ်ရှေ့မင်းသား တပါးဖြစ်ခဲ့သူ "ပီတာ ခရော့ပေါ့ကင်" (Peter Kropotkin) ဆိုသူဟာ (၁၂) နှစ်သား အရွယ်ကတည်း က သူပိုင်ဆိုင်တဲ့ အိမ်ရှေ့မင်းသားဘွဲ့ကို စွန့်လွှတ်ပြီး၊ တော်လှန်ရေးထဲမှာ ကြီးပျင်းချင်သူတဦးဖြစ်ခဲ့တယ်။ သူ့ရဲ့ The Conquest of Bread ဆိုတဲ့ စာအုပ်ဟာ လူ့အဖွဲ့အစည်းရဲ့ အဆင့်ဆင့်ပြောင်းလဲလာမယ့် တော်လှန်ရေးတွေကို ရှင်းပြထားတယ်။ အရင်းရှင်စီးပွားရေး ရဲ့ အာနည်းချက်တွေကို ထောက်ပြဝေဖန်ထားတယ်။ သူဟာ အလုပ်သမား၊ လယ်သမားလူတန်းစားတွေကို တော်လှန်ပုန်ကန်ကြဖို့ လှုံ့ဆော်ခဲ့တာကြောင့် ဖမ်းဆီးခံခဲ့ရတယ်။ ထောင်ဖောက်ပြေးခဲ့တယ်။ ဇာ အလက်ဇန်းဒြား (၂) လုပ်ကြံသတ်ဖြတ်ခံရအပြီးမှာတော့ ပြည်ပြေးဘဝ ခိုအောင်းနေရာ ဆွစ်ဇာလန် နိုင်ငံမှ နယ်နှင်ဒဏ်ခံရတော့တယ်။

၁၉၁၇ ဖေဖေါ်ဝါရီ တော်လှန်ရေးအပြီးမှာ ရုရှားနိုင်ငံဆီ သူပြန်လာတဲ့အခါ ပြည်သူတွေက သူ့ကို သောင်းသောင်းဖြဖြ ကြိုဆိုခဲ့ကြတယ်။ သူ့ရဲ့ နိုင်ငံရေးအတွေးအခေါ်တွေကို ကြိုက်နှစ်သက်ပြီး လေးစားကြည်ညိုတဲ့အထဲမှာ ကွန်မြူနစ်တော်လှန်ရေးခေါင်းဆောင် "လီနင်" လည်းပါ ပါတယ်။

၁၉၁၇ အောက်တိုဘာ တော်လှန်ရေးအပြီးမှာတော့ သူနဲ့ ရုရှားကွန်မြူနစ်တွေ ကြားမှာ သဘောထားကွဲအက်လာတယ်။ ပီတာခရော့ပေါ့ကင် ကတော့ "ဗော်ရှီဗစ်တွေဟာ အောက်တိုဘာတော်လှန်ရေးကို လူလည်ကျတယ်။ ပြန်ပေးဆွဲခဲ့တယ်။ အောက်တိုဘာတော်လှန်ရေးဆိုတာ လူတန်းစားပေါင်းစုံ လုပ်ခဲ့တာဖြစ်တယ်" လို့ စွပ်စွဲဝေဖန်ခဲ့တယ်။

"ဗော်ရှီဗစ် တွေ စိတ်ကူးခဲ့တဲ့ ကွန်မြူနစ်တော်လှန်ရေးဟာ ကျဆုံးလိမ့်မယ်။ ဆိုဗီယက် ပြည်ထောင်စုဟာ သူ့အလိုလို ပြိုကွဲသွားလိမ့်မယ်" လို့လည်း ဟောကိန်းထုတ်ခဲ့တယ်။ လီနင် ကတော့ သူ့ကို တော်တော်လေးစားခဲ့ပါတယ်။ ဒါကြောင့်လည်း သူ့ရဲ့ နောက်ဆုံးအချိန်မှာ သွားရောက်တွေ့ဆုံခဲ့တဲ့အခါ၊ "ပီတာခရော့ပေါ့ကင်" ဟာ မြင့်မြတ်တဲ့အတွေးအခေါ်ပညာရှင်ကြီးဖြစ်တယ်။ ရုရှားနိုင်ငံအတွက် အဖိုးဖြတ်မရတဲ့ပုဂ္ဂိုလ်တဦးဖြစ်တာကြောင့် ကွယ်လွန်သွားခဲ့ရင် နိုင်ငံတော် ဈာပန အခမ်းအနားတခုအဖြစ် လုပ်ပေးပါရစေ လို့ ခွင့်ပန်ခဲ့ပေမယ့် သူက ငြင်းဆိုခဲ့တယ်။

"ပီတာခရော့ပေါ့ကင်" ရဲ့ ဈာပဏ ကို လိုက်လံပို့ဆောင်ကြတဲ့ ပြည်သူတွေဟာ ဘော်ရှီဗစ် ဆန့်ကျင်ရေး ကြွေးကြော်သံတွေ နဲ့ ချီတက်ခဲ့ကြတယ်။

ဆိုဗီယက်ပြည်ထောင်စုကြီး ပြိုကွဲသွားတဲ့အခါ၊ အစိုးရ ဆိုတာ မလိုအပ်တဲ့အရာဖြစ်တယ် လို့ ယုံကြည်သူ၊ ပီတာခရော့ပေါ့ကင် ရဲ့ စာအုပ်တွေ စာတမ်းတွေကို တက္ကသိုလ်တွေမှာ ပြန်လည်သင်ကြားလာခဲ့တယ်။ တကယ်တော့ Anarchism ဆိုတဲ့ အရာကို အနောက်နိုင်ငံတွေရဲ့ နိုင်ငံရေးသိပ္ပံဘာသာရပ်မှာ အတွေးအခေါ်တခုအဖြစ်သင်ကြားတယ်။ သမိုင်းတွေကို သေသေချာချာ သင်ကြားပါတယ်။ မင်းမဲ့စရိုက် ဆိုတဲ့ ဝေါဟာရ တခုအောက်မှာ အထင်သေးစွာ မြေမြှုပ်မပစ်စေချင်ပါ။